ازدواج علوی و فاطمی؛ از حرف تا عمل

در روایات از «ازدواج» و تشکیل خانواده به‌عنوان محبوب‌ترین بنا نزد خداوند مهربان یاد شده و در همین روایات، از «طلاق» به عنوان منفورترین امر حلال در پیشگاه خداوند توصیف شده است. اولی، به قدری در دین اسلام و حتی در عالم انسانیت ارزشمند است که پیامبر خدا حضرت محمد (ص) به صراحت آن را سنت خود دانسته و تأکید کرده است که کسی که از سنت من روی‌گردان باشد، از من نیست و دومی آن‌قدر در دین خدا و حتی در طبع سالم انسان‌ها ناخوشایند است که جز در موارد استثنایی، توصیه به آن نشده است.

در کشور ما هم که مردمی مسلمان و پایبند به چهارچوب‌های خانوادگی دارد، همین باور و روحیه ریشه دوانده که ازدواج را امری مبارک و دل‌نشین و طلاق را امری تلخ می‌دانند که حتی در مواردی هم که از سر ناچاری و به عنوان راه‌حل آخر اتفاق می‌افتد، بازهم چیزی از تلخی آن کم نمی‌شود. اخیراً خبری از قول رئیس سازمان امور اجتماعی کشور منتشر شد که نشان می‌دهد، هرچند آمار ازدواج در کشورمان طی سال‌های اخیر کاهش‌یافته، اما خوشبختانه آمار طلاق نیز در دو الی سه سال اخیر رو به کاهش بوده است. تجربه فردی و جمعی همه ما‌ها هم نشان می‌دهد هر جا کانون خانواده‌ای گرم و روابط آن‌ها مستحکم بوده، میزان آرامش و موفقیت اعضای آن خانواده در اجتماع نیز به‌مراتب بیشتر بوده و هر جا بنیان خانواده‌ای - بنا به هر دلیلی – متزلزل بوده و مشاجره و تنش به سرگرمی دائمی زن و شوهر و فرزندانشان تبدیل‌شده، رفتار بیرونی اعضای آن خانواده نیز نامناسب و همراه با انواع حاشیه‌ها بوده است. مبالغه نیست اگر بگوییم، هردوی این حالات در دست خود ماست و این ما هستیم که می‌توانیم با مهندسی دقیق و درست زندگی مشترک، جلوی بسیاری از مشکلات و تنش‌های بعدی را بگیریم و البته، سنگ بنای آن‌هم در گام نخست یعنی زمان انتخاب همسر و ملاک‌های انتخاب است.

بار‌ها گفته‌ایم و شنیده‌ایم که ازدواج‌هایمان باید علوی و فاطمی باشد تا ماندگار و مستحکم باشد، اما چگونه؟ آیا فقط با حرف و تکرار و شعار – هم از زبان مردم و هم از زبان مسئولان و متولیان امور – می‌توان ازدواج علوی و فاطمی را بنیان گذاشت؟ آیا به‌اندازه کافی به فرهنگ‌سازی و آموزش از سنین دبیرستان و دانشگاه تا الگوسازی عملی در فیلم‌ها و سریال‌ها پرداخته‌شده یا صرفاً حرف‌ها تکرار شده است؟ پاسخ این سؤال‌ها نه مثبت است و نه منفی؛ در مواردی کم‌کاری‌ها زیاد بوده و در مواردی نسبتاً بهتر عمل شده است، اما هرچه هست، کلید حل مشکل ابتدا در دست خود ما مردم است.

اگر قرار باشد به شاخصه‌های ازدواج فاطمی و علوی اشاره شود، اول باید «شناخت کافی و غیرهیجانی» را نام برد؛ اگر قرار باشد پسر و دختر – ولو اینکه مذهبی باشند – با یک نگاه یا یک تصادف احساسی همدیگر را به چشم گزینه ازدواج ببینند و بدون هیچ‌گونه شناخت عمیق از روحیات و طرز فکر و سطح اجتماعی و اقتصادی همدیگر، طرح ازدواج را بریزند، بعید نیست که وقتی پا در زندگی می‌گذارند و معما‌های معنوی و مادی روزگار خودش را نشان می‌دهد، تازه به ابتدای تنش و بحران برسند. «هم‌کفو بودن» ملاک و شاخصه دیگری برای ازدواج آگاهانه است که با شناخت دقیق به دست می‌آید؛ هم‌کفو بودن، یعنی شبیه هم بودن در ظاهر، اخلاق و روحیات، طرز تفکر در مسائل اصلی و بنیادی مثل دین و سیاست، وضعیت خانوادگی و سلامت رفتاری پسر و دختر که اگر رعایت شود، قطعاً بنای این خانواده تشکیل‌یافته مستحکم و پابرجا خواهد بود. «احترام، تکریم و سازش» شرط دیگر یک ازدواج فاطمی و علوی است که باید به‌صورت متقابل و با اعتقاد عمیق و نه با ظاهرسازی ابراز شود تا دل همسر را به طی کردن مسیر پرفرازونشیب زندگی با خود، گرم و همراه کرد. به این شاخصه‌ها باید «یاری‌دادن و کمک به رشد معنوی و مادی همدیگر» را هم اضافه کرد؛ چه بسیار ازدواج‌هایی که به خاطر خودخواهی یک‌طرف و تمرکز بر خواسته‌ها و آرمان‌های خود، متزلزل شده و به سردی و جدایی انجامیده، اما وقتی زوجین موفقیت خود را در موفقیت همدیگر ببینند، مانند دو بال یکدیگر را در میدان‌های مختلف علمی، کاری، اجتماعی و امثال آن پرواز می‌دهند؛ و درنهایت باید به یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های ازدواج علوی و فاطمی اشاره کرد که «پرهیز از اسراف و تجمل و چشم‌وهم‌چشمی» است؛ نیاز به توضیح زیاد نیست که وقتی در یک زندگی مشترک آن‌هم در شرایط اقتصادی امروز، به‌جای قناعت و پرداختن به مسائل اصلی زندگی، به چشم‌وهم‌چشمی و تجمل و ظاهرسازی‌های مادی پرداخته می‌شود، این وضعت هیچ حدومرزی نخواهد داشت و تا جایی پیش خواهد رفت که زوجین را از همدیگر ناامید کند. بنای زندگی دست خودمان است، اگر آن را خوب بسازیم.